Ngôi chỏm - cơ chế đẻ

I.                  CHẨN ĐOÁN NGÔI CHỎM

1.     Đại cương:

-         Ngôi chỏm là ngôi dọc đầu ở dưới cí tốt, đường kính lọt hạ chẩm – thóp trước 9,5 cm. Có điểm mốc là thóp sau. tỷ lệ gặp 96% của các loại ngôi.

-         Có 4 kiểu thế lọt:

+ CCTT 65% truiwngf hợp -> lọt theo đường kính (D) chéo trái.

+ CCPS 32% trường hợp -> lọt theo D chéo trái.

+ CCTS 3% trường hợp -> lọt theo D chéo phải.

+ CCPT hiếm gặp -> lọt theo D chéo phải.

-         Có 2 kiểu thế xổ: Chẩm vệ (hay gặp) và chẩm cùng (ít gặp).

2.     Chẩn đoán ngôi chỏm:

2.1.         Hỏi: Thấy thai đạp ở hạ sườn.

2.2.         Nhìn: Tử cung hình trứng.

2.3.         Sờ:

-         Cực dưới là 1 khối tròn rắn, làm dấu hiệu lúc lắc rõ.

-         Cực trên to mềm không làm được dấu hiệu lúc lắc.

-         Lưng nhiều bên trái là kiểu thế chẩm chậu trai trước.

-         Lưng nhiều bên phải và lổn nhổn chi nhiều bên trái là kiểu thế CCPS.

2.4.         Nghe im thai:

-         Nghe rõ ở mỏm cung vai.

-         Nghe thấy ở dưới rốn gần đường trắng giữa là lưng trước.

-         Nghe thấy ở dưới rốn xa đường trắng giữa là lưng sau.

-         Tim thai tần số 120 – 160 lần/phút. đều rõ.

5. Thăm trong: Chẩn đoán xác định khi sờ thấy thps sau, vị trí của thóp sau sẽ chẩn đoán được thế và kiểu thế của ngôi.

Ví du:

-         Sờ thấy thóp sau ở bên trái phía trước -> CCTT.

-         Sờ thấy thóp sau ở bên phải phía sau -> CCPS.

-         Sờ thấy thóp sau ở bên trái phía sau -> CCTS.

-         Sờ thấy thóp sau ở bên phải phía trước -> CCPT.

II.               CƠ CHẾ ĐẺ NGÔI CHỎM

1.     Cơ chế đẻ ngôi chỏm kiểu chẩm chậu trái trước:

1.1.         Cơ chế đẻ đầu:

* Thì lọt: Chẩm ở phía mỏm lược trái. Muốn lọt được đầu phải cúi hẳn để cằm tỳ vào mũi ức. Đường kính hạ chẩm thóp trước lọt theo đường kính chéo trái của eo trên. lọt đối xứng hoặc không đối xứng.

* Thì xuống: Đầu xuống theo thế lọt (Chẩm bên trái phía trước). đầu từ eo trên xuống eo dưới.

* Thì quay: Đầu quay 45⁰ ra trước, chẩm phải quay từ trái trước về chẩm vệ, đường kính hạ chẩm thóp trước quay trùng với đường kính trước sau của eo dưới.

* Thì sổ: Đầu cúi thêm để hạ chẩm tỳ dưới khớp mu và cố định ở đó. Đầu ngửa dần cho trán mặt, cằm xổ ra khỏi bờ sau âm hộ.

1.2. Đẻ vai:  Sau khi xổ ra ngoài đầu tự quay về thế cũ (CCTT) để vai lọt theo đường kính chéo phải.

* Thì lọt: Vai lọt theo đường kính chéo đối diện của đầu lọt. Đường lưỡng mỏm vai trùng với đường kính chéo phải của eo trên. Vai thunhor đường kính bằng cách ép 2 vai hạ từ 12 cm còn 9,5 cm.

* Thì xuống và quay: Vai chỉ quay 45⁰ để đường kính mỏm vai trùng với đường kinh trước sau của eo dưới (lúc này ngoài đầu quay tiếp 45⁰ thành chẩm ngang trái).

*. Thì xổ: Vai trước sẽ xổ trước tới bờ dưới co denta tai thai thì cố định ở đó, sau đó vai sau xổ ra khỏi bờ sau âm hộ.

1.3.   Đẻ mông: Tương tự đẻ vai nhưng vì mông nhỏ nên dễ hơn thường vai ra thì mông cũng ra theo.

2. Cơ chế đẻ ngôi chỏm kiểu thế sau (CCPS và CCTS):

2.1. Cơ chế đẻ đầu:

* Thì lọt: Thóp sau hướng về phía khớp cùng chậu phải. Đường kính của ngôi là hạ chẩm trán 10,5 cm (vì ngôi không cúi được) nên lọt khó khăn. Đường kính hạ chẩm trán trùng với đường kính chéo trái của eo trên. Thường lọt không đối xứng do đầu kéo khó.

* Thì xuống và quay:

- Xuống theo thế lọt nhưng lâu hơn kiểu thế trước.

- Quay: Thường quay 135⁰ ra trước để xổ chẩm vệ hoặc quay 45⁰ ra sau để xổ chẩm cùng.

Muốn xuống và quay được phải có cơn co tử cung tốt và cơ đáy chậu tốt.

* Thì xổ:

- Nếu xổ chẩm vệ thì giống kiểu thế trước.

- Nếu xổ chẩm cung thì đầu phải cúi cho tới khi hạ chẩm tỳ vào bờ sau âm hộ rồi cố định ở đó. đầu ngửa dần cho trán, mặt, cằm ra khỏi bờ dưới khớp mu. (Kiểu xổ chẩm cùng thường rách tầng sinh môn phức tạp, nên phải can thiệp thủ thuật).

2.2. Đẻ vai và mông: Giống kiểu thế trước.